علم نافع

دخل رسول الله المسجد فاذا جماعه قد اطافوا برجل.

فقال: ما هذا؟

فقیل: علامه

قال: و ما العلامه؟

قالوا: اعلم الناس بانساب العرب و وقائعها و ایام الجاهلیه وبالاشعار العربیه.

فقال النبی: ذاک علم لایضر من جهله و لاینفع من علمه.

«روزی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ داخل مسجد شدند در حالی که مردم اطراف شخصی را گرفته بودند. حضرت سؤال کردند او کیست؟ گفته شد، او علامه است و از همه مردم به انساب و اشعار عرب و قواعد زبان و وقائع جاهلیت آگاه‎تر است.

حضرت در جواب فرمودند: این علمی است که به جاهل آن ضرر نمی‎رساند و عالمش را سود نمی‎بخشد.

 انّما العلم ثلاثه : آیهٌ محکمه أو فریضهٌ عادلهٌ او سنّهٌ قائمه و ما خلاهنّ فهو فضل.

( اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷ ؛انتشارات علمیه اسلامیه – با ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی).

بنابراین علم و معلوماتی که در امر آخرت و کمال انسان سودی نداشته باشد تنها فضل است نه علم و دانش مفید. علم سودمند همان آیه محکم و اصول اعتقادات و فریضه عادله و علم اخلاق و سنت قائمه یعنی احکام شریعت است. (همان ، ص ۳۸)

بنابراین انسان می بایست علم و معلوماتی را با ابزارها و منابع علمی به دست آورد که موجبات کمال قرب و رشد وی شود و او را متاله و ربانی سازد.

 از این روست که امام صادق (ع) می فرماید: 

وجدت علم الناس کله فی اربع : اولها ان تعرف ربک؛ والثانی ان تعرف ما صنع بک ؛ و الثالث ان تعرف ما اراد منک ؛ والرابع ان تعرف ما یخرجک من دینک؛

همه علم مردم را در چهار قسم یافتم:

۱) اول این که پروردگار خود را بشناسی.

۲) دوم این که بدانی با تو چه کرده است.

 ۳) سوم این که بدانی از تو چه خواسته است.

 ۴) چهارم این که بدانی چه چیز ترا از دینت خارج می‎کند.

»(اصول کافی ، ج ۱ ، کتاب فضل العلم ، باب نوادر ، حدیث ۱۱)