مدیریت فکر و خیال

فکر و خیال، نقش بسیار مؤثّری در تقویت حالات غریزی و تحریک میل جنسی دارد.

رعایت نکردنِ آنچه در نکتۀ پیش گفتیم، تصوّراتی را برای انسان پدید می‌آورد که فشار غرایز را در او بالا می‏برد. مطمئنّاً یکی از عواملی که تخیّل انسان را قوی می‏کند، حفظ نکردن نگاه است.

گاهی تصوّراتی که به جهت رهایی نگاه ایجاد می‏شود، اثر تخریبی بیشتری از خودِ نگاه دارد؛ زیرا دامنۀ تخیّل، بسیار وسیع است. جوانی که در ذهنش تصویری را جا داده، می‏تواند در تخیّلش آن را به صورت‏های گوناگونی که خود می‏خواهد، در آورد. متأسّفانه برخی از جوانان به جهت توجّه نکردن به این نکته، دچار خودارضاییِ تخیلی می‌شوند؛ یعنی تخیّلات و تصویرهای ذهنی مستهجن، آنها را رها نمی‌کند و موجب می‏شود در مکان‏های مختلف، از حالت عادی خارج شوند. بنا بر این، مهم‏ترین نکته در مدیریت خیال، مراقبت از نگاه است.

وقتی خیال، فرمانده مملکت وجودت می‏شود، مصلحت، حقیقت، حکمت و عاقبتت همه تخیّلی می‏شوند. ضرر برایت سود می‏شود. دروغ در لباس راست خودش را به تو نشان می‏دهد. بی‏عقلی می‏شود منطقی‏ترین کار و بدترین عاقبت به قدری برایت زیبا می‏شود که آرزویش را کنی. مراقب نگاهت باش که وزیر دست راست این فرمانده غاصب، همین نگاه است.

رعایت کردن چند نکته، برای تسلّط بر قوّۀ تخیّل بسیار مفید و مؤثّر است: پُر کردن اوقات زندگی، تنظیم ساعت و برنامۀ خواب، دور کردن عوامل تخیّل‌زا، مشغول شدن هنگام هجوم تخیّلات، و استفاده از اذکار خاص. در ادامه، به توضیح این نکات می‌پردازیم:

الف) پُر کردن اوقات زندگی

با برنامه‏های مفید،‏ به گونه‏ای اوقات زندگی خود را پُر کنید که دیگر مجال و فرصتی برای تخیّل نماند. برای این کار، علاوه بر برنامه‏ریزی دقیق درسی، می‏توان مطالعات مفید و سازند‏ه‏ای در کنار درس داشت؛ مثل مطالعۀ زندگانی بزرگان، دانشمندان و علمای اسلامی. همچنین می‏توان در طول روز، ساعتی را به بازی‏های مفید فکری و هنری اختصاص داد.

به فرمودۀ امیر مؤمنان علی(علیه السلام)، «اگر کار، مشقّت‏بار است، بی‏کاری دائمی، مفسده انگیز است».

برنامه نداشتن برای شبانه روز، یعنی علف خرس دانستن عمر. کاش همان طور که بیهوده خرج کردن پول را نشانۀ جنون می‌دانیم، تلف کردن عمر را هم دیوانگی می‏دانستیم.

ب) تنظیم ساعت و برنامۀ خواب

یکی از مناسب‏ترین زمان‏هایی که قوّۀ خیال، فرصتی برای فعّالیت می‏یابد، زمانی است که شخص برای خواب آماده شده و دراز کشیده؛ امّا خوابش نمی‏برد. برای این که چنین هجمه‏ای پیش نیاید، بهتر است وقتی به رخت‌ خواب برویم که کاملاً خسته شده‌ایم و پس از چند لحظه، خوابمان می‏برد.

ج) دور کردن عوامل تخیّل ‏زا

هر چه ما را به وادی تخیّلات زشت می‏برد، از محیط اطرافمان دور کنیم. مثلاً احتمال دارد از جنس مخالف خود هدیه یا نامه‏ای داشته باشیم. این هدیه، چون از طرف جنس مخالف است، خود عاملی برای به کار انداختن خیال و به دنبال آن، تحریک قوای جنسی است. پس چنین چیزهایی، حتماً باید دور انداخته شود. عکس‏ها و بلوتوث‏های نامناسب هم تخیّلات زشت تولید می‏کند.

د) مشغول شدن هنگام هجوم تخیّلات

با تمام این کارها اگر باز هم تخیّلات به ما حمله‏ور شد، خیلی زود خود را مشغول کاری ‏کنیم. مثلاً با کسی مشغول صحبت ‏شویم یا کتاب بخوانیم و یا هر کار دیگری که ما را از آن تخیّل زشت، رهایی دهد. به ویژه اتاق خواب را از عکس‏های محرّک، خالی کنیم و به جای آن، از تصاویر شهدا و حرم اهل بیت(علیهم السلام)و مانند اینها استفاده کنیم.

خیال، فرمانده فریبکاری است. وقتی ذهنت را با سربازانش اشغال می‏کند، طوری نشان می‏دهد که گویا تو دیگر راه فراری نداری! فریبش را نخور. خیال این قدرها هم که نشان می‏دهد، قوی نیست. دست تسلیم را که در مقابل خیال بالا ببری، قدت را خم می‏کند. مبارزه کن. پیروز می‏شوی.

ه) اذکار خاص

در روایات و دستورهای علما اذکاری برای مدیریت خیال گفته شده است. برای نمونه، سرور زمینیان و آسمانیان، امیر مؤمنان علی(علیه السلام)فرمود:

هنگامی که شیطان یکی از شما را وسوسه کرد، به خدا پناه ببرد و با زبان و قلبش بگوید: «آمَنتُ بِاللهِ وَ رَسُولِهِ مُخلِصاً لَهُ الدّین؛ به خدا و رسولش ایمان آوردم، در حالی که دینم را برای او خالص گردانیدم».

شخصی از آیت الله بهجت(ره)پرسید: «برای نفی خواطر چه کنیم؟». ایشان فرمود: «ضدّش را انجام دهید. استغفار کنید و صلوات بفرستید که ضدّ آن خواطر است». برخی از علما هم آیت الکرسی و معوّذتین(سوره ناس و علق) را برای دفع خیالات مفید دانسته‏اند.