آداب و شرائط عقیقه و قربانی گوسفند برای نوزاد

آداب و شرائط عقیقه و قربانی گوسفند برای نوزاد

عقیقه و قربانی برای نوزاد ، بر کسیکه توانایی دارد ، مستحب مؤکّد است ، و بعضی از علما آن را واجب می دانند ، و بهتر آن است که در روز هفتم ولادت فرزندش گوسفندی را به عنوان عقیقه جهت حفظ فرزند از بلاها ذبح کند و گوشت آن را حداقل به ده نفر اطعام کند ، و اگر تأخیر افتاد، تا زمان بلوغ فرزند، بر پدر مستحب است ؛ ولی بعد از بلوغ ـ تا آخر عمر ـ بر خودش مستحب است که عقیقه‌خودش را انجام دهد!

منظور از عقیقه : ذبح گوسفند به عنوان عقیقه و دفع بلاء از نوزاد است. در حدیثی امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «بلاء دائماً بر روی سر بچه در حال گردش است، و عقیقه، از سر او دور می‌کند»

همچنین در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده : کُلُّ مَولوُدٍ مُرتَهَنٌ بِالعَقیقَهِ؛ هر مولودى در گرو عقیقه است. (یعنى اگر عقیقه نکنند، آن نوزاد در معرض انواع بلاهاست) الکافی، ج ۶، ص ۲۵

در علت نامگذارى این سنّت به «عقیقه»، دو احتمال در کتاب «مجمع‌البحرین» عنوان شده . اول؛ عقیقه به معنى مویى است که نوزاد هنگام تولد دارد و چون در روز هفتم معمولاً این‏ مو را مى‏ تراشند و گوسفندى ذبح مى‏ کنند، به همین مناسبت، آن حیوان را عقیقه مى‏گویند. دوم؛ عقیقه از ریشه «عقّ» به معنى «شق» و شکافتن است و چون گلوى حیوان هنگام ذبح ‏شکافته مى‏شود، به آن عقیقه می‌گویند.

پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی اگر چنین نشد اشکالی ندارد و کفایت می کند.

بهتر است که عقیقه گوسفند باشد اگر گوسفند یافت نشد  شتر را عقیقه کند .

همچنین مستحب است، پس از سر بریدن عقیقه، استخوان ها را نشکنند، بلکه از بند مفصل ها جدا کنند، ولی استحباب دفن کردن استخوان‌هاى عقیقه و بعضى از کارهایى که در بعضى جاها مرسوم و معروف است، ثابت نشده و مدرکى ندارد.

مستحب است یک ران یا یک چهارم از گوشت عقیقه را به قابله بدهند و بقیّه را بین مؤمنان تقسیم نمایند، ولی بهتر آن است که لااقل با آب و نمک بپزند و حدّاقل به ده نفر طعام بدهند،هر قدر بیشتر باشند دارای فضیلت بیشتر است .

خوب است تراشیدن موی سر فرزند و صدقه دادن به طلا یا نقره، به وزن آن موها و عقیقه نمودن در روز هفتم هم زمان، انجام شود.

سنّت است که پدر و مادر از گوشت عقیقه نخورند، و طبق نظر بعضی فقها تمام نانخورهای ولی نوزاد نیز نخورند و همچنین بهتر آن است که از طعامی که در آن پخته باشد هم نخورند و خوردن مادر از آن گوشت کراهت بیشتری دارد .

خوب است تراشیدن موی سر فرزند و صدقه دادن به طلا یا نقره، به وزن آن موها و عقیقه نمودن در روز هفتم هم زمان، انجام شود،ولی مستحب است که اوّل، سر فرزند را بتراشند و بعد عقیقه انجام دهند.

برای دعوت از مردم، برای خوردن عقیقه، شرط نیست که فقیر باشند؛ ولی دعوت کردن از فقیران آبرومند و صالحان، بهتر است.

حیوانی که عقیقه می شود، بهتر است شرایط قربانی حجّاج را داشته باشد؛ یعنی معیوب نباشد، شاخ او شکسته و گوشش بریده نباشد و بسیار لاغر و کور نباشد و به گونه‌ای لنگ نباشد که راه رفتن برای او دشوار باشد ، اگر عقیقه شتر است، باید پنج سال یا بیشتر داشته باشد و اگر بز است از یک سال بالاتر باشد  و اگر گوسفند است ؛ سنّ او کمتر از شش ماه نباشد، و اگر بیشتر باشد، بهتر است ، ولی اگر شرایط قربانی حجّاج هم نداشته باشد باز کفایت میکند.

—————————————————————————————————————————————————————————————————-

دعای عقیقه

مرحوم «علاّمه مجلسی» در کتاب شریف حلیه المتقین دعایی برای عقیقه نقل فرموده : از امام صادقعلیه السلام نقل شده که در وقت کشتن گوسفند عقیقه این دعا را بخوان :

بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، اَللّهُمَّ عَقیقَهٌ عَنْ فُلان لَحْمُها بِلَحْمِهِ، وَدَمُها بِدَمِهِ، وَعَظْمُها بِعَظْمِهِ، اَللّهُمَّ اجْعَلْها وَِقاءً لاِلِ مُحَمَّد عَلَیْهِ وَآلِهِ السَّلامُ

بنام خدا و به یاری خدا، خدایا این عقیقه از طرف فلانی است (به‌جای فلانی، نام آن فرزند را بگوید) گوشت‌اش به‌جای گوشت او و خونش به خون او و استخوانش به استخوان او، خدایا او را حامی محمد و آل محمّدقرار ده.

و در حدیث دیگری فرمود که این دعا را بخواند:

یا قَوْمِ اِنّی بَری مِمّاتُشْرِکُونَ، اِنّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَالاَْرْضَ، حَنیفاً مُسْلِماً وَما أنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ، اِنَّ صَلاتی وَنُسُکی وَمَحْیای وَمَماتی للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ، لا شَریکَ لَهُ، وَبِذلِکَ اُمِرْتُ، وَأنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ،اَللّهُمَّ مِنْکَ وَلَکَ، بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، وَاللهُ اَکْبَرُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَ َقَبَّلْ مِنْ فُلانِ بْنِ فُلان

ای مردم! من بیزارم از آنچه شما شریک خدا سازید. من به‌سوی کسی رو می‌کنم که آسمان‌ها و زمین را یک دل آفرید، در حال تسلیم و نیستم من از مشرکان همانا نماز و عبادتم و زندگی و مرگم از آن خداپروردگار جهانیان است که شریک ندارد و به همین دستور دارم و از مسلمانانم، خدایا! از تو و برای توست بنام خدا و به یاری خدا و خدا بزرگتر است خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّدو بپذیر از فلانی پسر فلانی (به‌جای فلان‌بن‌فلان نام فرزند و پدرش را ببرد) ؛ سپس گوسفند را ذبح کند.